Sonar : navigeren met geluid

Sonar is de afkorting van Sound Navigation and Ranging. Vertaald wil dit zeggen : het navigeren en bepalen van afstanden met geluid.

Er zijn 2 sonar technieken namelijk de actieve en de passieve sonar.

Bij actieve sonar wordt er een geluidsgolf gegenereerd (de ping) en wordt er daarna gewacht op de weerkaatste geluidsgolf. Door het meten van de tijd tussen de ping en de ontvangen weerkaatste geluidsgolf kan de afstand tot het voorwerp berekend worden. De weerkaatste geluidsgolf wordt gemeten met een microfoon. Bovendien kan men door het gebruik van verschillende microfoons niet alleen de afstand bepalen maar ook de grootte van het voorwerp. Grote voorwerpen weerkaatsen de uitgezonden geluidsgolf immers anders dan kleine voorwerpen.

actieve sonar

Bij passieve sonar gaat men geen geluidsgolf of ping uitzenden. Men gaat alleen “luisteren”. Passieve sonar wordt vooral gebruikt voor militaire doeleinden. Actieve sonar is minder interessant voor militaire doeleinden omdat de uitgezonden geluidsgolf tegelijkertijd ook je eigen positie verraad. Passieve sonar in zee gebruikt de thermocline. Dit is een meetbare grens waar de temperatuur van het water sterk verandert. Sommige geluidsgolven hebben de neiging te weerkaatsen op deze grens. Passieve sonar in zee maakt hier gebruik van. Doordat de thermocline zich ongeveer op een diepte van 30 tot 100 m bevindt is deze techniek echter niet bruikbaar in ondiep water.

passieve sonar

In de natuur zijn er verschillende dieren die sonar gebruiken voor het bepalen van hun positie of voor het berekenen van hun afstand met de prooi waarop ze jagen. Zo gebruiken vleermuizen sonar voor het jagen op prooien. Dit wil niet zeggen dat vleermuizen niet goed kunnen zien maar wanneer het pikdonker is is dit niet voldoende. Bij vleermuizen spreekt men ook over echolocatie. Echolocatie is eigenlijk actieve sonar.

Sonar kan ook als wapen gebruikt worden. Een krachtige sonar kan een prooi immers verwarren of beperkt verlammen. Sommige wetenschappers beweren dat een potvis dit gebruiken om prooien te verlammen. Dit is natuurlijk nog niet wetenschappelijk bewezen.